ΕΛΟΝΟΣΙΑ

ΕΛΟΝΟΣΙΑ

Βασικές πληροφορίες – Γενική περιγραφή της κατάστασης στην Ελλάδα 

Η ελονοσία (malaria) ενδημεί σε περισσότερες από 100 χώρες, κυρίως της υποσαχάριας Αφρικής και της Ασίας.

Στην Ελλάδα η νόσος εκριζώθηκε το 1974, μετά από εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης (1946–1960). Έκτοτε, καταγράφονται στην Ελλάδα ετησίως περίπου 30-50 περιστατικά που σχετίζονται (στη μεγάλη τους πλειονότητα) με ταξίδι ή παραμονή σε ενδημική για την ελονοσία χώρα.

Το καλοκαίρι του 2011, εμφανίστηκε συρροή περιστατικών ελονοσίας σε κατοίκους του Δήμου Ευρώτα Λακωνίας, ενώ σποραδικά περιστατικά χωρίς αναφερόμενο ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες εμφανίστηκαν σε άλλες 4 γεωγραφικές περιοχές (α. Χαλκίδα Εύβοιας, β. Αγιά Λάρισας, γ. Καλύβια και Μαραθώνας, Ανατολικής Αττικής, δ.Ορχομενός, Βοιωτίας). Σε όλα έγινε η διάγνωση του είδους P. vivax.

Πολλοί παράγοντες που συνυπάρχουν στη χώρα μας στην παρούσα περίοδο παίζουν σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση κινδύνου της κατάστασης: 
(α) Η Ελλάδα αποτελεί τόπο διαμονής και εργασίας μεταναστών από χώρες στις οποίες ενδημεί η νόσος.

(β) Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας κυκλοφορούν κουνούπια του είδους «ανωφελές» που αποτελεί το μέσο μετάδοσης της ελονοσίας.

 
(γ) Σημειώνεται αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος με συνακόλουθη αύξηση του πληθυσμού και της δραστηριότητας των κουνουπιών. 

Η ελονοσία είναι λοιμώδης νόσος που προκαλείται από το παράσιτο «πλασμώδιο» της ελονοσίας. Tα πλασμώδια που μπορούν να προκαλέσουν ελονοσία στον άνθρωπο είναι τα πλασμώδια των ειδών P. falciparum, P. malariae, P.ovale, P. vivax και, σε μικρότερη έκταση P. knowlesi.

Mεταδίδεται κυρίως μέσω δήγματος (τσιμπήματος) μολυσμένου κουνουπιού του γένους «ανωφελές» (Anopheles spp). Πολύ σπάνια μεταδίδεται μέσω μετάγγισης αίματος, μεταμόσχευσης οργάνων, χρήση κοινής σύριγγας ή βελόνας, από τη μητέρα στο έμβρυο.

Δε μεταδίδεται από άτομο σε άτομο

Το συγκεκριμένο κουνούπι έχει ικανότητα πτήσης 2-5 km και τσιμπάει από το σούρουπο μέχρι το χάραμα.

Τα συμπτώματα της νόσου είναι:

Αυτά εμφανίζονται συνήθως από μία έως τέσσερις εβδομάδες μετά τη μόλυνση.

Συχνά παρατηρούνται υποτροπές έως και πέντε χρόνια μετά, κυρίως σε μόλυνση από το Plasmodium vivax.

Για τη νόσο υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Ωστόσο το καλύτερο που έχουμε όλοι να κάνουμε είναι η πρόληψη που σημαίνει αποφυγή της μόλυνσης μέσω αποφυγής των κουνουπιών.

Ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια

Χρήση εντομοαπωθητικών τόσο σε ακάλυπτο δέρμα, όσο και πάνω από τα ρούχα

Συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα.

Χρήση κατάλληλων ρούχων που καλύπτουν όσο γίνεται περισσότερο το σώμα (μακριά μανίκια και παντελόνια, ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα)

Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τα κουνούπια στο σπίτι και τον κήπο;

Χρήση σίτας σε μπαλκονόπορτες, παράθυρα, φεγγίτες και αεραγωγούς τζακιού. Απαιτείται περιοδικός έλεγχος για τυχόν φθορές τους.

Χρήση κουνουπιέρας όταν τα άλλα μέτρα είναι αναποτελεσματικά ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυνται η χρήση (όπως σε βρέφη μικρότερα των 2 μηνών). Σιγουρευτείτε ότι δεν έχει εγκλωβιστεί κουνούπι στην κουνουπιέρα.

Χρήση εντομοαπωθητικών ή εντομοκτόνων στον αέρα. Κυκλοφορούν στις εξής μορφές: αερόλυμα (αεροζόλ), ταμπλέτες, εξατμιζόμενο διάλυμα, σπιράλ («φιδάκια») κ.λπ. Προσοχή στις οδηγίες χρήσης τους.

Χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση των εντόμων.

Οδηγίες κατά την επάλειψη των εντομοαπωθητικών

Το προϊόν πρέπει να τοποθετείται μόνο σε ακάλυπτο δέρμα και μετά την επιστροφή πρέπει να απομακρύνεται με καλό μπάνιο.

Να μην τοποθετείτε το προϊόν σε αμυχές, πληγές, στο στόμα και στα μάτια και να πλένετε πάντα τα χέρια σας μετά την επάλειψη.

Τα εντομοαπωθητικά πρέπει να επαλείφονται μετά τα αντηλιακά.

Να πλένετε καλά τα χέρια σας μετά τη χρήση. Αν μετά από την εφαρμογή του εντομοαπωθητικού παρατηρηθεί ερεθισμός, ενημερώνετε τον γιατρό.

Σε εξωτερικούς χώρους

Χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για το φωτισμό εξωτερικών χώρων (προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια).

Κούρεμα γρασιδιού, θάμνων και φυλλωσιών (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια). Το πότισμα προτιμότερο να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες.

Απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, λάστιχα, υδρορροές και λιμνάζοντα σημεία του εδάφους ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αυγών τους.

Φυλάσσουμε τα δοχεία νερού που δε χρησιμοποιούμε (κουβάδες, καρότσια, βαρέλια) γυρισμένα ανάποδα ή τα διατηρούμε καλυμμένα.

Δίνουμε κλίση στον κήπο για να απομακρύνονται τα νερά.

Καλύπτουμε με σίτες τους αγωγούς εξαερισμού των βόθρων.

Καθαρίζουμε τα φύλλα που μαζεύονται στις υδρορροές.

Αν έχουμε πισίνα ή σιντριβάνι, θέτουμε κάθε μέρα σε λειτουργία το φίλτρο καθαρισμού, ώστε να απομακρύνουμε αυγά και προνύμφες κουνουπιών.

Σε στάβλους ζώων:

Συχνός καθαρισμός και ψεκασμός σε στάβλους ζώων.

Τακτική ανανέωση του νερού σε ποτίστρες και γούρνες.

Αν υπάρχουν βάρκες-σκάφη τα καλύπτουμε ώστε να μη μαζεύουν νερό της βροχής

Μέτρα πρόληψης στην κοινότητα

Καθαρισμός αγωγών ομβρίων υδάτων και αρδευτικών καναλιών από οτιδήποτε εμποδίζει την ελεύθερη ροή νερού.

Καθαρισμός αγριόχορτων και βλάστησης από επιφανειακά νερά (ρέματα, αρδευτικά, αποστραγγιστικά κανάλια).

Όχι αλόγιστη χρήση νερού, κυρίως όταν δεν υπάρχουν κατάλληλοι αποχετευτικοί αγωγοί όπως σε Νεκροταφεία (όχι ανθοδοχεία με νερό).

Προνυμφοκτονίες, Ακμαιοκτονίες.